Prof. Dr. Egemen ALTAN
Ortopedi ve Travmatoloji
Omuz-Dirsek-El Cerrahisi /
Diz-Kalça Artroskopisi ve Spor Cerrahisi
OMUZ-DİRSEK VE EL HASTALIKLARI
Beyinde el ve üst ekstremite (omuz-dirsek ve el) için ayrılmış olan rezerv bir çok büyük organ için ayrılmış kapasiteden çok fazladır. Bu homunculus denilen tasvirlerde de gösterilmiştir. Bu yüzden elin fonksiyonları, aklın dışa vurumu olarak da düşünülebilir. “Eller gözlerden hızlıdır” sözü de bu durumu anlatan ve elin hayati önemini anlatan bir özdeyiştir.
Üst ekstremite (omuz-dirsek ve el) cerrahisi günümüz ortopedi pratiğinde oldukça geniş yer tutan bir konsepttir. El cerrahisinin geçmişden gelen izole yaklaşımları yerine günümüzde omuz kavşağını da içine alan bir konsept haline gelmektedir.
Günümüzde ise hızla yükselen yaşam standartlarını karşılamak adına el ve üst ekstremiteyi ilgilendiren rahatsızlıklar bu konularda özelleşmiş cerrahlar tarafından güvenli bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Böylece hastaların önceki aktivite seviyelerine hızlı şekilde dönebilmeleri sağlanabilmektedir.
Elin üç boyutlu ortamdaki pozisyonu, varlığı en iyi şekilde konumlandırmak için bir çapa görevi görmektedir. Bu durum aynı zamanda, el-dirsek-omuz kavşağını kazalara ve yaralanmalara açık bir duruma sokmaktadır. Sıklıkla bu yaralanmalar işyerlerinde meydana gelmekle birlikte cam ya da kesici aletler ile ev kazaları şeklinde de ortaya çıkabilmektedir. Bu yaralanmalar sonucunda elimizde bulunan çok ince sinir ve damarların kesilmesi ve bu yapılara acil müdahale gereksinimi söz konusu olabilir. Bu ameliyatlar sırasında 1-2 mm kalınlığındaki sinir ve damarlar mikroskop yardımı ile onarılabilmektedir. Bu denli ince bir cerrahi için uzun yıllar boyunca eğitim almak gerekliliği söz konusudur.
Elin bu derecede önemli bir yapı olmasından dolayı ilk müdahaleler sırasında zaman kaybetmemek çok önemlidir. Yaralanma bölgesinde eğer bir kanama varsa bu bölgeye bası uygulayarak en kısa zamanda acil servise başvurmak gerekmektedir.
Omuz-dirsek ve el hastalıkları genel ortopedi pratiğinin oldukça büyük bir kısmını kapsamakta ve polikliniklerde hastaların büyük bir kısmını oluşturmaktadır. El bileğinde sıklıkla sinir sıkışma sendromları (karpal tünel sendromu), tendonların (kirişlerin) zorlanması, tetik parmak hastalığı, özellikle başparmak kök kısmında kireçlenme (CMC artroz), el bilek bağ hastalıkları ve romatizmal hastalığa sahip eller ile karşılaşabilmektedir. Dirsek bölgesinde ise tenisçi dirseği olarak bilinen zorlanma tendinitleri ve sıklıkla 4-5. parmakta uyuşma-ağrı ile karşımıza çıkan sinir sıkışmaları (kubital tünel sendromu) sık görülebilmektedir. Omuz bölgesinde özellikle gece ağrılarına sebep olabilen manşet kas yırtıkları 50-60 yaş civarı kişilerde şikayetlere neden olabilir.
Bütün bu yaklaşımlar göz önüne alındığında, Omuz-dirsek ve el hastalıkları iyi bir değerlendirme gerektiren ve yetkin ellerde sabır ve özveriyle tedavi edilmesi gereken bir konsepttir.